کارشناس سلامت روان معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی استان کهگیلویه و بویراحمد، گفت: پس از حوادث و غیر مترقبه مثل سیل زلزله وتصادفات افراد درمعرض عوامل استرس زای متعددی قرار می گیرند. این عوامل عبارتند از انواع آسیب های جسمی که باعث درد و ناراحتی می شود، از دست دادن عزیزان، نقص عضو، از دست دادن بخشی از سرمایه، مواجهه با صحنه های دلخراش از قبیل جنازه اقوام و آشنایان، شنیدن صدای کمک خواستن افراد در هنگام بروز حادثه فشار زیادی را از نظر روانی بر فرد وارد می کند. استرسی که بر فرد در جریان تصادف وارد می شود، به قدری ناتوان کننده است که تقریباً هر کسی را می تواند از پای درآورد. 

 

سید حبیب الله تقوی زاده، تصریح کرد: به دنبال بروز استرس شدید روانی ناشی از فاجعه تصادف، واکنش ها وعلائمی درافراد به وجود می‌آید که می‌تواند تأثیر معکوسی روی عملکرد آنها داشته باشد. در اینجا به بخشی از آسیب های روانشناختی ناشی از حوادث ترافیکی و تصادفات پرداخته می شود.

 

وی در خصوص تصادفات، به ویژه آنهایی که با آسیب های جدی یا تلفات انسانی همراه اند، عنوان کرد:  اثرات روانشناختی بلندمدتی بر بازماندگان، خانواده های قربانیان و حتی شاهدان حوادث داشته باشند.

 

تقوی زاده با بیان اینکه این عوارض گاه سالها پس از حادثه باقی می مانند و کیفیت زندگی افراد را به شدت تحت تأثیر قرار می دهند اشاره کرد: 

 

کارشناس سلامت روان معاونت بهداشتی دانشگاه علوم استان کهگیلویه و بویراحمد به برخی از مهمترین عوارض بلندمدت روانشناختی اشاره و اظهار داشت: 

«اختلال استرس پس از سانحه ( PTSD)»

این اختلال به دلیل استرس ضربه زای ناشی از تصادف و فقدان های ناشی از آن در بسیاری از افرادی که از تاب آوری کمتری برخوردار هستند، به وجود می آید. ابتلای به این اختلال عوارض روانشناختی دیگری نیز به دنبال دارد که خود به صورت سلسله وار منجر به بروز واکنش های روانشناختی مثل اختلال در تمرکز و توجه، گوش بزنگی، تحریک پذیری، اشکال در خواب و پرخاشگری می شود که این علائم در صورت تداوم، مشکلات روانی اجتماعی دیگری همچون افت تحصیلی، کاهش عملکرد شغلی، اعتیاد به مواد و الکل و حتی منجر به بروز مشکلات بین فردی و خانوادگی مثل خشونت خانگی و طلاق می شود.

 

تقوی زاده، به اختلال افسردگی واضطراب، بیان کرد: 

به دلیل مرگ و میر ناشی از این حوادث و فقدان های ناشی از آن، بازماندگان دچار سوگ و در بسیاری از موارد سوگ پیچیده واختلالات اضطرابی می شوند که این اختلالات خود آسیب های روانی اجتماعی را در جامعه افزایش می دهد. در نجات یافتگان هم میزان شیوع این اختلالات افزایش می یابد.

 

کارشناس سلامت روان به اختلال خواب در حین رانندگی اضافه کرد: 

 به دلیل ضربه روانشناختی و مواجهه با یک استرس تروماتیک ناشی از تصادف، مشکلات خواب هم در تصادف کنندگان، مشاهده کنندگان صحنه تصادف، امداد کنندگان بالاخص هنگامی که صحنه دلخراش باشد، به وجود می آید.

 

کارشناس سلامت روان دانشگاه علوم پزشکی یاسوج به سوالی در رابطه با اختلال در روابط بین فردی، گفت: 

اجتناب از تعاملات به دلیل شرمساری از ناتوانی های جسمی یا ترس از قضاوت دیگران منجر به انزاوی اجتماعی تصادف کنندگان می شود. افزایش تنش در روابط به دلیل تغییر نقش ها (مثلاً تبدیل شدن به مراقب فرد آسیب دیده)، پرداخت هزینه و جرایم ناشی از تصادف، از دست رفتن  افراد کلیدی خانواده مثل پدر یا مادر منجر به تغییر در سطح طیف اقتصادی اجتماعی خانواده وسایر مشکلات درون خانواده می شود.

 

سید حبیب الله تقوی زاده، به وابستگی و سوءمصرف مواد والکل  پاسخ داد: 

 برخی افراد برای فرار از خاطرات دردناک یا کاهش اضطراب، به مصرف مواد مخدر یا الکل روی می آورند و به دلیل بالا بودن حجم تصادفات و متاثرین ناشی از آن میزان شیوع اعتیاد در جامعه افزایش می یابد.

 

وی در خصوص علائم جسمانی مبهم بدون وجود بیماری جسمانی ادامه داد: 

 شکایت متعدد جسمی در افراد بازمانده از یک حادثه غیرمترقبه مثل تصادف امری طبیعی است. اما گاهی این افراد بر علایم جسمی خود بیش از حد پافشاری می کنند، به پزشکان متعدد مراجعه می کنند و آزمایشات و بررسی های زیادی که بر روی آنان انجام شده، علتی جسمانی برای مشکل آنان نشان نمی دهد. حتی اگر علت جسمی برای مشکل آنان وجود داشته باشد و درمان هم شوند، ولی شکایت آنان به قوت خود باقی می ماند.

 

کارشناس سلامت روان مرکز بهداشت استان به تغییر خودپنداره توصیه و و چنین تحلیل کرد: 

 در افرادی که به دلیل تصادف دچار ناتوانی دائمی می شوند، پذیرش هویت جدید به عنوان یک فرد معلول ممکن است دشوار باشد و این موضوع منجر به تغییر در خود پنداره فرد می شود که خود مقدمه بروز مشکلات روانشناختی بعدی است.

 

و در خصوص کاهش اعتماد به نفس چنین تشریح کرد: 

در بسیاری از موارد به دلیل نقص عضو و تغییر در چهره و ظاهر فرد منجر به کاهش اعتماد به نفس فرد می شود و این کاهش اعتماد به نفس هم در روابط بین فرد وهم درون فردی اثر منفی می گذارد و منجر به بروز اختلالاتی مثل افسردگی، اضطراب و حتی در مواردی افکار خودکشی می شود.

 

تقوی زاده، در پاسخ به عوارض روانشناختی در کودکان عنوان کرد: 

در کودکان علاوه بر اینکه مثل بزرگسالان و حتی در مواردی به دلیل آسیب پذیری، شیوع و شدت بیشتری مشکلات فوق به وجود می آید، مشکلاتی نظیر گوشه گیری، پرخاشگری، افت تحصیلی یا امتناع از رفتن به مدرسه، لجبازی، ترس از جدایی و چسبیدن بیش ازحد به والدین، ترس از بیگانه ها و بی اعتمادی به دیگران، ترس از تاریکی و ترس از اشیای خیالی، مشکل در به خواب رفتن و خودداری از تنها خوابیدن، دیدن رویاهای ترسناک، برگشت به رفتارهای مراحل اولیه رشد مثل شب ادراری، انگشت مکیدن و لکنت زبان، فعالیت بیش از حد و پرخاشگری، اختلال در صحبت کردن، سکوت یا لکنت زبان می تواند به وجود آید.

 

کارشناس سلامت روان معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی در مورد عوارض روانشناختی در سالمندان یادآور شد:

 

با توجه به اینکه سالمندان نیز از آسیب پذیری بیشتری برخوردارند، در صورت از دست دادن عزیزان و کسانی که حامی آنان بوده اند، معمولا دچار افسردگی شده و گوشه گیر و منزوی می شوند. فراموش کاری یا حواس پرتی در آنها ممکن است علامتی از افسردگی باشد که گاهی به حساب پیری آنها گذاشته شده و مورد غفلت قرار می گیرد. ممکن است دچار احساس پوچی و بی کسی شوند و در بعضی مواقع دست به خودکشی زنند.

 

سید حبیب الله تقوی زاده در پایان از نتیجه گیری خلاصه و نتیجه گیری حوادث ترافیکی اشاره کرد و خاطرنشان کرد:

 

حوادث ترافیکی و تصادفات به دلیل ایجاد فقدان، تجربه و احساس نزدیک شدن به مرگ در افراد تصادف کننده و شاهدان و امدادگران، صحنه های دلخراش تصادفات ، مرگ ومیر ناشی از آن منجر به بروز مشکلات روانشناختی واختلالات روانپزشکی حاد و مزمن می شود. یک ارتباط مستقیمی میان میزان بروز تصادفات با سایر آسیب های روانی اجتماعی مثل اعتیاد، طلاق، خشونت خانگی و خیابانی، تغییر ناخواسته در سبک و شیوه زندگی وجود دارد. نهایتا به دلیل عوارض ناشی از اختلالاتی مانند افسردگی، اختلال استرس پس از سانحه و اضطراب که منجر به ناامیدی و کرختی عاطفی می شود، بی اعتمادی، کاهش مشارکت اجتماعی، کاهش رفتارهایی مانند احترام و دوست داشتن دیگران شکل گرفته که به کاهش سرمایه اجتماعی منجر می شود.